تهران – ایرنا -13 عقرب – باختر
افغانستان گرفتار در جولان تروریست ها و آسیب دیده از پی طی چهار دهه درگیری، فاقد زیربنا های مطمئن در حوزه انرژی و ذخایر ستراتیزیک مواد سوخت برای مواقع ضروری است و این شرایط سبب شده که قیمت انرژی فصلی باشد و با رسیدن سرما نرخ ها رشد کند و جریان قاچاق سوخت به داخل شدت بگیرد.
حکومت ها در هر کشور انواع ذخایر ستراتیزیک را در منابع مختلف دارند تا در روز نیاز از آن برای مدیریت حالت اضطراری استفاده کنند؛ اما در افغانستان هیچ چیزی برای چنین اهدافی وجود ندارد و دولت مجبور است بیشترین بودجه خود را صرف تامین امنیت و درگیری روزمره با گروههای تروریستی و مخالفان مسلح خود کند.
در چنین شرایطی ، تنظیم بازار به ویژه در بخش مهمی مانند انرژی که وابستگی تنگاتنگی با بازار آزاد دارد تابع مدیریتهای دولت نیست و قیمت ها بر اساس تغییرات عرضه و تقاضا تعیین می شود.
به همین دلیل قیمت ها و نرخ های مواد مورد نیاز مردم در افغانستان از جمله مواد سوخت تابع فصل شده اند و با کاهش تقاضا در فصل های گرم قیمت ثابت می ماند اما با رسیدن سرما علاوه بر افزیش قیمت مصرف کننده با پدیده چند نرخی هم روبرو می شود.
کارشناسان اقتصادی افغانستان باور دارند که افزایش جهانی قیمت سوخت و کاهش ارزش افغانی در برابر دالر مهمترین عامل افزایش قیمت سوخت در چهار ماه گذشته است که جز فصول گرم سال است.
مردم افغانستان برای گرم کردن منازل خود در زمستان به ترتیب از ذغال سنگ ، چوب ، نفت ؛ برق و گاز مایع البته با فاصله خیلی زیاد استفاده می کنند، یعنی با توجه به قیمت 80 درصد ذغال سنگ و 10 درصد چوب و باقی از انواع دیگر سوخت ها بهره می گیرند.
در افغانستان به دلیل حضور نیروهای خارجی و بروز جنگ های داخلی ، استخراج نفت و گاز صورت نگرفته است و مردمانی که درآمد بهتری دارند، از نفت و گازوئیل یا برق های تولیدی جنراتورهای شخصی برای گرمای منازل خود استفاده می کنند و اکثر مردم از ذغال سنگ و چوب در زمستان استفاده می کنند..
شماری از خانواده ها در افغانستان از جمله شهر کابل هستند که توان خرید چوب و ذغال سنگ را نیز ندارند و آنها با جمع آوری پلاستیک و کاغذ در فصل گرما آن را برای سرمای زمستان انبار می کنند تا از آن برای گرم کردن در فصول سرد سال استفاده کنند.
در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین در شهر کابل به 55تا59 افغانی رسیده است..
یک کیلو گاز مایع که شش ماه پیش 48 افغانی بود امروز به 70 افغانی معامله می شود و برای داشتن قیاس باید بدانیم که به نرخ امروز هر 10هزار ریال ایران معادل 5.4 افغانی است یعنی هر لیتر بنزین به قیمت ایران معادل 109 هزار ریال می شود و این حد از تفاوت قیمت در دو سوی مرز انگیزه زیادی برای قاچاق سوخت ازایران به افغانستان ایجاد می کند.
هر یک دالر هم امروز در بازار افغانستان معادل 74.9 افغانی است یعنی هر لیتر بنزین معادل 79 سنت می شود.
کیفیت مواد سوخت از جمله بنزین و گازوئیل در افغانستان نیز به دلیل واردات قاچاق مواد و نبود کنترل نهادهای دولتی متنوع است و یک لیتر بنزین نظر به کیفیت آن از 50 تا 64 افغانی در بازار کابل فروخته می شود.
در افغانستان اموالی قاچاق شمرده می شود که پول گمرک را در مرز نپرداخته باشند و باقی اموال وارداتی قانونی است و سنجش کیفیت هنوز رایج نیست.
افغانستان مواد سوخت نفتی و مورد ضرورت خود را از ایران، ترکمنستان و ازبکستان وارد می کند و انرژی برق آن در روستاهای افغانستان وجود ندارد خود مردم با هزینه های شخصی از سلول های آفتابی و باطری ها برای روشنی منازل خود استفاده می کنند و در شهرها هم برق بطور 24 ساعته و دوامدار وجود ندارد و در کابل مرکز افغانستان هر روز بین دو تا 9 ساعت متناسب با محلات مختلف قطعی برق صورت می گیرد که با رسیدن سرما این رقم بیشتر نیز خواهد شد.
جنگ و ناامنی ، اقتصاد افغانستان را بشدت متأثر کرده است ، به شکلی که طی چهار سال گذشته درصد افرادی که زیر خط فقر زندگی می کردند در این کشور از 39 درصد به 60 درصد رسیده و توان خرید مردم بشدت کاهش یافته است.
البته این تغییر قیمت سوخت بدون شک بر حجم قاچاق سوخت از ایران نیز تاثیر می گذارد و با توجه به اختلاف زیاد قیمت سوخت در دو سوی مرز، کشش بازار برای قاچاق نسبت به قبل روندی افزایشی می یابد و در این شرایط اعمال تدابیر کاربردی در ایران یک انتظار منطقی خواهد بود.# آشنا
