مشکل آب در افغانستان و بهانه های تازه ایران

کابل   باختر  ۱۸ ثور
افغانستان جنگ زده که اضافه از چهل سال است با انواع مداخله  ٬ تجاوز  وبازی های های سیاسی و استخباراتی کشور های بیگانه بخصوص همسایه های مغرض مواجه میباشد حتا این کشور به میدان جنگ نیابتی کشور های متخاصم مبدل و رنج های زیادی را متحمل گردیده است
در این گیر  ودار گفته های اخیر وزیر خارجه ایران قابل مکث است که هشدار میدهدکه افغانستان  حقابه ایران را مراعات نماید
جواد ظریف ،وزیر خارجه ایران به افغانستان هشدار داده است اگر حقابه هیرمند رعایت نشود ،کشورش مجبور است دست به عمل متقابل بزند.
حقابه هیرمند معاهده ایست که  در دهه پنجاه خورشیدی میان موسی شفیق ،صدراعظم سابق افغانستان و امیر عباس  هویدا صدراعظم آن وقت ایران امضا شده بود که بر بنیاد آن هر ثانیه 26 متر مکعب آب هیر مند از طریق سیستان وارد ایران شود.
ایران مدعی است که میزان حقابه اش از هیرمند در ماه های حوت وحمل ناچیز وکمتر از سالهای خشکسالیست .
وزیر خارجه در مجلس نمایندگان آنکشور گفته اکنون یک مسیر باقی میماند آن هم عمل متقابل است یعنی اقدامی در جهت سخت گیری در برخی از حوزه های دیگر آبگیر در افغانستان .
اظهارات وزیر خارجه ایران در حالی صورت میگیرد که قبلا نیز بار بار ایران مخالفت شدید را در ساخت بند های آبی  همچو کجکی ،کمال خان وسلما عکس العمل های جدی نشان داده است .
این گفته در حالی بیان میشود که وضعیت اقلیمی در افغانستان ٬ منطقه و جهان  نسبت به پنجاه سال گذشته که این معاهده امضا شده بود فرق فاحش نموده و افغانستان خود دچار کم آبی شدید است در حالیکه ایران  خیال و رویا همان سالها را دارد افغانستان در سالجاری با خشکسالی شصت در صدی  مواجه است  و بسیاری از ولایت های کشور منجمله فراه هرات و نیمروز که هم مرز با ایران اند  از این ناحیه سخت با مشکل مواجه اند
شماری از آگاهان سیاسی در افغانستان به این باور اند که کشور های همسایه افغانستان از هر گزینه میخواهند استفاده کنند  تا این کشور را تحت فشار قرار دهند  پاکستان طالبان را افزار ساخته ٬ تجارت با افغانستان  را شکل و محتوای سیاسی داده ٬ حق ترانزیت ما را نادیده گرفته ٬ ایران آب را بهانه میکند  کشور های اسیا میانه  داعش را، چین افراط گرایان را و  روسیه  حضور امریکا را .
مگر همه این مسایل به یک نکته بر میگردد که افغانستان مرکز جنگ های نیابتی کشور های بیگانه شده  و این کشور ها برای عقب زدن حریف و تحت فشار قرار دادن حکومت افغانستان بهانه تراشی میکنند و یا هم بازی های سیاسی  را به راه می اندازند
ایران امروز آب را بهانه میکند مگر چند سال قبل ده ها نفت کش را که تیل ترکمنستان  واذربیجان را از مسیر انکشور به افغانستان انتقال میداد به این بهانه که گویا این وسایط ٬ مواد  سوخت نیروهای امریکایی را تامین میکنند  افغانستان را در مشکل ترانزیتی گیر آورد  در حالیکه تامین مواد سوختی نیروهای امریکایی یک بهانه بودو رنج این بهانه جویی های ایران را تجار و مردم افغانستان متحمل شدند
ایران بار ها گفته که امریکا میخواهد از ابها افغانستان به حربه علیه ایران استفاده کند مگر دولت افغانستان تاکید دارد که به کشور های دیگر منجمله امریکا اجازه داده نمیشود تا افغانستان را دستاویز سیاست های ماجراجویانه خود سازند و امریکا هیچ وقت  چنین فرصت را در افغانستان نیافته است
آگاهان سیاسی میگویند برعکس این ایران بوده که با اجیر ساختن یک بخشی از طالبان آنها را مامور سبو تاژ برنامه های اقتصادی در افغانستان نموده است
نیروهای امنیتی در ولایت های فراه ٬ هرات ٬ نیمروز و هلمند به اسنا د و شواهدی دست یافته اند که نشان میدهد ایران برای تخریب بند سلما و مختل ساختن کار بند کمال خان در فراه کار نموده  و طالبان را در فراه و هلمند کمک تسلیحاتی کرده است منگر حالا مشکل آب را بالا نموده است
داکتر  نجیب الله فهیم کارشناس حوزه آبی افغانستان  اظهارات وزیر خارجه ایران را تعجب برانگیز دانسته می گوید در معاهده هیرمند همه مسایل بصورت جامع پیشبینی شده اگر اختلافات پیش می آید راه های حل مانند مذاکره ،میانجیگری ومراجعه به  میثاق ها  و قوانین بین الملل٬  وتن دادن به داوری های بین المللی  است .
می افزاید اگر ایران مشکل دارد باید رو در رو در مذاکره مشکل را حل کند قبل از آنکه به مطبوعات بکشاند .
وی ادامه میدهد که در معاهده وارد شدن 26متر مکعب آب در سال های عادی
گفته شده اما در سالهای کم آبی این مقدار آب تغیر میکند  البته برای سنجش مقدار آب موجود در دریا دستگاه های سنجش آب نصب گردیده که بر اساس آن میزان ورودی سنجش میشود.
فهیم از موجودیت کمیساران  آب در حوزه یاد آوری کرده می گوید وظیفه کمیساری ها رسیدگی به مشکلات تخنیکی در زمینه است وهر گاه موارد مخالف معاهده باشد  باید با کمیساری ها مطرح گردد.
فهیم با انتقاد از حکومت ایران می گوید حکومت ایران بخاطر سرپوش گذاشتن به ناکامی های خود وانحراف اذهان عامه در انکشور دیگران را به انتقاد میگیرد به ناحق بند کمال خان را بهانه میکند حالانکه بند کمال خان ناقض حقابه ایران نبوده ویک ضرورت افغانستان است وی  برخورد ایران را یک عمل سیاسی میداند تا برخورد حقوقی .
محمد آصف غفورزی رئیس دفتر وزارت انرژی وآب مشکل بوجود آمده را ناشی از کمبود آب در حوزه دانسته می گوید در حوزه های آبی هیرمند نشانه های از خشکسالی دیده میشود آب کافی حتی در نیمروز موجود نیست که کشمکش های دهاقین هلمند ونیمروز شاهد گواه ماست که سر انجام با وساطت والیان دو ولایت هیات از وزارت انرژی وآب وحکم رییس جمهور این مشکل حل شد .
وی وضیعت آبی در افغانستان را نگران کننده خوانده می گوید ما نشانه های از خشکسالی را مشاهده میکنیم .
اما با آنهم متهعد به معاهده هستیم اگر آب موجود باشد حقابه پرداخت میشود اما اگر آب کمبود باشد مقدار آب مشخص شده در معاهده تغیر میابد ،وی از ایجاد کمیساری های متشکل از نماینده های دو دولت یاد کرده گفت باید مشکلات پیش آمده با ایشان در جریان گذاشته شده بحث روی موضوع صورت گیرد وتا کنون همه ساله چنین کمیساری ها به کار شان ادامه داده اند .
غفورزی می گوید بار نخست نیست که ایران نگرانی ها یش را در زمینه معاهده هیرمند ابراز میکند بتاریخ 6ثور نیز در سفارت افغانستان مقیم  تهران این موضوع مطرح شد ودر مقابل سفیر افغانستان بیان داشت که اظهارات آنان مطابق معیار های دیپلوماتیک نیست.
احمد شکیب مستغنی سخنگوی وزارت خارجه افغانستان می گوید جمهوری اسلامی افغانستان به صراحت اعلام میدارد که آماده تطبیق بی کم وکاست معاهده هیرمند است که در سال 1351 میان افغانستان وایران امضا شده است .
وی همچنان  ساخت وساز بند های آبی ومدیریت آبهای را حق مسلم افغانستان دانسته می گوید افغانستان حق دارد آبهایش را مدیریت کند.
دولت افغانستان همیشه در چهارچوب حقوق بین الملل وکنواسیون مربوطه حقوق  حقآبه همسایه را رعایت کرده وهیچ برنامه ساخت بند را روی دست نداشته که از حقوق همسایه تخطی صورت گیرد
از این گفته بر میاید که ایران بنام آب برنامه های دیگر را  در افغانستان دنبال میکند که هدف ان تحریک دولت افغانستان  و امریکا است تا اوضاع به گونه دیگر انکشاف کند و ایران با بهانه های بیشتر و افزار تازه راهبردش را در این کشور شکل دهد  فرزانه    عبدالخالق